هفت سال از هفت دقیقه‌ی وحشت گذشت!

1398/05/15

• خلاصه:
یافته‌های جدید مریخ‌نورد کنجکاوی، هفت سال پس از فرود موفقیت‌آمیز آن بر روی مریخ، نشان از شواهد بیش‌تری مبنی بر وجود آب در گذشته‌های بسیار دور، بر روی این سیاره دارد.

• متن اصلی:
مریخ‌نورد کنجکاوی ناسا، توانسته در مجموع، با پیمودن مسافتی طولانی، بالغ بر 21 کیلومتر، تا ارتفاع نزدیک به 368 متر از جایی که در آن فرود آمده بود، بالاتر برود. در طی این سفر، کنجکاوی کشف نمود که در گذشته، شرایط زیستی برای پشتیبانی از حیات در سطح میکروبی، بر روی مریخ وجود داشته است.

مریخ‌نورد کنجکاوی، بیش‌تر از آن‌چه انتظارش می‌رفت عمل نموده است. این سطح‌نورد توانسته، برای بیست و دومین‌بار، سطح مریخ را برای آزمایش خاک آن حفر نماید. با آن که تنها چند سال دیگر از عمر سیستم انرژی‌رسان هسته‌ای آن باقی نمانده، با یک برنامه‌ریزی دقیق و حداقلی، می‌‍‌توان به ادامه‌ی مأموریت کاوش این ربات در سطح سیاره‌ی سرخ امیدوار ماند.

در حال حاضر، کنجکاوی، در نیمه‌ی راه خود در منطقه‌ای مملو از خاک رس قرار دارد. این ناحیه، در کنار یک کوه تیز و سرسخت، درون گودالی موسوم به "گودال طوفان" واقع شده است. میلیاردها سال قبل جریان‌هایی از مایع و دریاچه‌هایی درون این گودال وجود داشته است. آب، با دگرگون‌ساختن رسوبات باقی‌مانده در ته این دریاچه‌ها، باعث برجای ماندن حجم زیادی از کانی‌های رسی در منطقه شده است. چند سال قبل از پرتاب کنجکاوی، مدارگرد شناسایی مریخ ناسا، برای اولین‌بار توانست به وجود رسوبات رسی در این منطقه پی ببرد.

کریستین بنت محقق حوزه‌ی زمین‌شناسی، و سرپرست تیم تحقیقاتی سفر کنجکاوی به این منطقه، می‌گوید:
"این منطقه، یکی از دلایلی بود که به گودال طوفان آمدیم؛ ما قریب به ده سال، مشغول پژوهش بر روی تصاویر این منطقه بوده‌ایم، و حالا این امکان را داریم که از نزدیک به بررسی آن‌جا بپردازیم."

نمونه‌های بررسی‌شده توسط این مریخ‌نورد، نشان می‌دهد که بیش‌ترین مقدار کانی‌های رسی در طی این مأموریت یافت شده‌اند. در حالی‌که مدارگرد شناسایی مریخ، نتوانسته بود در سمت دیگر این کوه، خاک رس را تشخیص بدهد، کنجکاوی توانست مقادیر زیادی از این کانی را پیدا کند.

تفاوت آن‌چه از مدار تشخیص داده شده، با آن‌چه از سطح به ‌دست ‌آمده، باعث شگفتی دانش‌مندان گردیده است. در همین راستا، تیم تحقیقات علمی این مأموریت به بررسی دلایلی پرداخت که باعث می‌شد کانی‌های رسی، از چشم ماه‌واره‌ی شناسایی مریخ دور بمانند.

والری فوکس، یکی دیگر از سرپرستان این مأموریت از مؤسسه‌ی تحقیقاتی کالیفرنیا گفت:
"هنگامی که کنجکاوی قصد ورود به این ناحیه را داشت، با مقادیر زیادی از سنگ‌ریزه و ماسه در آن مواجه شد."

به احتمال زیاد، وجود این سنگ‌ریزه‌ها می‌تواند کلید حل معما باشد؛ با آن که ابعاد کوچک این سنگ‌ریزه‌ها، می‌توانست مانع از تشخیص تک‌تک‌شان توسط مدارگرد شود، اما، گستردگی آن‌ها در منطقه، باعث شده بود که از مدار، تنها یک سیگنال که نشان از وجود خاک رس داشت، دریافت گردد. از طرفی، غبار موجود در منطقه، می‌توانست برخلاف سنگ‌ریزه‌ها، به راحتی بر روی تخته‌سنگ‌های صاف نشسته و مانع از دریافت واضح سیگنال شود.

اما، ابعاد این سنگ‌ریزه‌ها و دانه‌های شن، کوچک‌تر از آن بود که کنجکاوی بتواند به حفر آن‌ها بپردازد. در نتیجه، مقداری از سنگ‌ریزه‌های یافت‌شده در ماه ژوئن را برای بررسی‌های بیش‌تر، از خاک مریخ جدا نمود. به همین دلیل، دانش‌مندان به دنبال سرنخ‌های دیگری برای حل این معما گشتند.

برای این منظور، مریخ‌نورد کنجکاوی با قرار گرفتن بر روی یکی از نقاط مرتفع به نام Teal Ridge، اقدام به تهیه‌ی پانورامایی از منطقه نمود. هم‌چنین، اخیراً، از Strathdon، صخره‌ای که از چندین لایه‌ی رسوبی تشکیل شده، تصاویری با کیفیتی را تهیه نمود. برخلاف لایه‌های صاف و مسطح رسوبات در کف دریاچه، کنجکاوی به بررسی لایه‌های موج‌دار و شکننده‌ی این توده پرداخت. لایه‌های پویایی که می‌توانستند به تغییرات ناشی از وجود جریان‌های آب و باد در گذشته‌ی خود، اشاره کنند.

هر دوی این تصاویر، از Teal Ridge و Strathdon، نشان از تغییرات گسترده در محیط داشت.

فوکس در همین رابطه می‌گوید:
"ما توانستیم با استفاده از این سنگ‌ها، سیر تغییر شکل محیط در گذشته را، بررسی کنیم. ما متوجه شدیم که این دریاچه، در جای خود ثابت نبوده است. و این مورد به ما کمک کرد تا روند تغییرات مریخ از یک سطح مرطوب به خشک را دریابیم. ما متوجه شدیم که تاریخ‌چه‌ی آب در مریخ، یک روند خطی را طی نکرده، بلکه، مراحل کاملاً پیچیده‌ای را پشت سر گذاشته است."

هم‌اکنون، کنجکاوی در حال بررسی‌های بیش‌تر در داستان وجود آب بر روی مریخ است. این داستان، در کتابی نوشته شده که شواهد آن به مثابه‌ی ورق‌های قدیمی از بین رفته، اما، افسانه‌ای جذاب، آن‌ها را گرد هم می‌آورد.

آزمایشگاه پیش‌رانه‌ی جت ناسا، واقع در پاسادنای کالیفرنیا، مشغول هدایت مأموریت‌های مریخی، از جمله مریخ‌نورد کنجکاوی می‌باشد.

• منابع:
1. وب‌سایت ناسا - بخش اخبار،

• مترجم: معین پاکجو