ارتباط بین فناوری‌های ساخت دست بشر و به‌ویژه هارپ
با بروز زلزله، مدت‌ها است که به موضوعی داغ بدل شده است. اما آیا واقعاً
دخالت‌های انسانی می‌توانند چنین پدیده‌های بزرگ طبیعی را رقم بزنند؟
کارشناسان به این سؤال پاسخ می‌دهند.
هارپ چیست؟
هارپ مخفف عبارتی است که ترجمه آن
معادل «برنامه پژوهشی فرکانس بالای بخش فعال یونوسفر» است. «یونوسفر» هم
به لایه‌ای از جو زمین گفته می‌شود که از 60 تا 1000 کیلومتری ادامه دارد.
این لایه در معرض برخورد با تشعشعات خورشیدی و کیهانی پرانرژی است و همین
انرژی باعث شده است که گازهای آن بخش زمین الکترون‌های خود را از دست بدهند
و همگی یون مثبت باشند. بنابراین می‌توان تصور کرد که اطراف زمین لایه‌ای
باردار با یون مثبت کشیده شده که امواج هرروزۀ رادیویی و تلویزیونی را
مدیون این لایه هستیم. امواج رادیویی در برخورد با این لایه باردار منعکس
شده و به زمین بازمی‌گردند.
«هارپ» یک برنامه تحقیقاتی است که
از این خصوصیت برای ارتباطات رمزگذاری‌شده و کارهای نظامی و امنیتی در
فواصل طولانی استفاده میکند. برای این کار باید خصوصیات این لایه را به
خوبی بشناسد. این کاری است که گفته می‌شود هارپ با فرستادن امواج پرقدرت
رادیویی به نقاطی از یونوسفر، ایجاد آئورای مصنوعی یا شفق مصنوعی و مطالعه
امواج بازگشتی انجام می‌دهد. اما اگر این‌طور نباشد چی؟ یعنی ممکن است که
برگشت امواج باعث تحریک لایه‌های زمین و تولید زلزله شود؟
آیا هارپ بر بروز زلزله مؤثر است؟
باید گفت که تأثیر این اتفاق بر
بروز زمین‌لرزه غیرممکن است. برای این کار باید از یک خصوصیت فیزیکی به نام
«رزنانس» یا «تشدید» استفاده شود. یعنی ما ویژگی‌های لرزشی یک جسم را
بدانیم و با فرستادن امواج با فرکانس متناسب با این ویژگی‌ها، آن جسم را
نیز وادار به لرزش کنیم. برای این هدف باید فرکانس دقیقی را که جسم موردنظر
در آن می‌لرزد، بدانیم که در این مورد خاص آن جسم، لایه‌ای از خاک و سنگ
با ترکیب ناشناخته در عمق 15 تا 20 کیلومتری زمین. یا باید آن‌قدر انرژی به
عمق زمین بفرستیم که معادل انرژی آزادشدۀ زمین‌لرزه باشد، یا این‌که در
جای مناسب و در آستانه زمین‌لرزه یعنی بخشی از پوسته زمین که در حال شکستن
است و گسل نامیده می‌شود، این انرژی را متمرکز کنیم و باعث بروز زمین‌لرزه
شویم.
واضح است که حالت اول ممکن و عملی
نیست چون نمی‌توان انرژی معادل 90 بمب اتمی هیروشیما را در یک نقطۀ متمرکز
تولید کرد و بدون هیچ اثری بر جای دیگری از زمین آن را آزاد کرد. حالت دوم
هم نیازمند شناخت دقیق محل گسل‌ها است. یعنی جایی که پتانسیل بروز
زمین‌لرزه وجود دارد و ترکیب کلی منطقه بزرگی از زمین که باید بدانیم تا
فرکانس لرزشی دقیق آن قابل محاسبه باشد. اما قاعدتاً اگر ما به همه این
اطلاعات دسترسی داشته باشیم، می‌توانیم خودِ زمین‌لرزه را پیش‌بینی کنیم.
اما می‌دانیم که این کار غیرممکن است. یعنی داشتن اطلاعات درباره ترکیب
منطقه‌ای به بزرگی چندین کیلومتر در عمق زمین اساساً کاری غیرممکن است، چون
ما تنها با یک ماده سر و کار نداریم و با انواع سنگ و خاک با ترکیبات
مختلف در کنار هم روبروئیم.
بنابراین واضح است که هارپ و
این‌که اساساً بشر می‌تواند به صورت آنی و با دستکاری لایه زمین، ایجاد
زمین‌لرزه کند، تصوری پوچ و باطل است. در این صورت تکلیف همه
زمین‌لرزه‌هایی که قبل از سال 1990 یعنی زمان راه‌اندازی هارپ ایجاد
شده‌اند چیست؟
دکتر مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی درخصوص زلزله‌های ایران و نقش پدیده‌هایی مانند آن توضیحاتی داده است.
دکتر زارع می‌گوید: «وقتی که ما
از زلزله‌های مهم یا زلزله‌های تکنوتیکی حرف می‌زنیم، مانند زلزله 5 دی‌ماه
سال 1382 در بم، زلزله 21 آبان سال 1396 ازگله در سر پل ذهاب یا
زلزله‌های آذرماه 96 هجدک کرمان، از زلزله‌هایی صحبت می‌کنیم که در اعماق
بیشتر از 8کیلومتری عمق زمین و یا حتی عمق 23 کیلومتری در مورد ازگله اتفاق
افتاده‌اند و به نظر نمی‌رسد که امکان نفوذ عواملی مانند هارپ در این
اندازه از عمق وجود داشته باشد.»
زارع ادامه می‌دهد: «ما هیچ
وسیله‌‌ای در دست نداریم برای آن‌که بتوانیم ثابت کنیم که در اثر دخالت‌های
انسانی و فناوری هارپ، چنین عمقی از زمین تحریک شده است. درواقع به صراحت
می‌توان گفت که اگر در همان نقطه خاص از زمین بمب هم منفجر شود، امکان بروز
زلزله‌ای با قدرت 7.3 ریشتر وجود ندارد.»
استاد پژوهشگاه بین‌المللی
زلزله‌شناسی تأکید میکند: « دلیل این ادعا این است که در کشور لرزه‌خیزی
مانند ژاپن، زمانی که در سال 1945 دو شهر هیروشیما و ناکازاکی بمباران
شدند، هیچ زلزله طبیعی با بزرگای 7 ریشتر به وقوع نپیوست. چراکه انفجار بمب
تنها می‌تواند در سطح زمین و نه در عمق آن، باعث ایجاد زلزله مصنوعی
شود.»
دکتر زارع توضیح می‌دهد:
«زلزله‌های القایی از نوع انفجار یا هر پدیده دیگری که انسان در آن دخالت
دارد، معمولاً به پدیده‌های مربوط هستند که خیلی نزدیک به سطح زمین اتفاق
می‌افتند. یعنی بروز شکستگی‌هایی که حداکثر در عمق 1000متری زمین رخ می‌دهد
و نه بیشتر.»
به گفته دکتر زارع ادعای تأثیر
فناوری هارپ و دیگر دخالت‌های انسانی در بروز پدیده‌‌ای مانند زلزله آن هم
در ابعاد بزرگی مثل زلزله‌های 7 ریشتری، از نظر علمی و فیزیکی هیچ مبنا و
پایه درست و قابل دفاعی ندارد و صرفاً در سطح شایعه قرار می‌گیرند.
منیع: سیناپرس