زمین لرزه بزرگی شامگاه یکشنبه در مرز ایران و عراق رخ داد اما تمام کشور را تکان داد و لزوم توجه به تدارکات قبلی و افزایش آمادگی مردم و مسوولان را در برابر پدیده های طبیعی، بار دیگر به رخ کشید.

شامگاه یکشنبه 21 آبان ماه ساعت 21:48 زلزله به بزرگی 7.3 دهم ریشتر مناطق ازگله، سرپل ذهاب و قصرشیرین در استان کرمانشاه و مرز عراق را لرزاند، زلزله ای در عمق حدود 11 کیلومتری زمین که گفته می شود تاکنون افزون بر 400 کشته و بیشتر از هفت هزار زخمی داشته است.

زلزله ای که می تواند به مثابه هشداری مجدد برای کسب آمادگی مقابله سریع با پدیده های طبیعی و زلزله های مخرب احتمالی در آینده به خصوص در شهرهای بزرگ باشد.

این امر با توجه به حقیقت زلزله خیز بودن کشورمان اهمیت زیادی دارد و رئیس پژوهشکده مدیریت خطرپذیری در بحران پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: مردم آمادگی ندارند و تیم های تخصصی شهری نیز برای مقابله با پدیده زلزله تربیت نشده اند، لذا با بروز پدیده زلزله غافلگیر می شویم.

دکتر کامبد امینی حسینی با اشاره به این که کانون اصلی زلزله غرب کشور طبق گزارش ها مرز ایران و عراق در داخل داخل خاک ایران بود، اظهار کرد: اگر چنین زلزله ای در مناطق شهری پرجمعیت اتفاق بیافتد طبعا می تواند فاجعه ملی به بار آورد.

دکتر امینی حسینی گفت: با توجه به تخریب و قطع خطوط و شبکه های برق و مخابرات منطقه زلزله زده، متاسفانه ارسال اطلاعات اولیه از بروز این حادثه با تاخیر به مراجع امداد و نجات ارسال شد و شاید تا صبح روز دوشنبه که عملیات صحرایی آغاز و گروه های امدادی به منطقه گسیل شدند، هنوز عمق حادثه به صورت کامل مشخص نبود.

وی با اشاره به عمق زلزله اخیر افزود: طول این عمق از یک طرف و همچنین نبود تراکم جمعیتی و پراکندگی روستاها از جمله عواملی است که باعث شد به نسبت، خسارات جانی و مالی کمتر باشد.

رئیس پژوهشکده مدیریت بحران پژوهشکده زلزله شناسی افزود: به عنوان مثال شدت روی سطح زلزله در مرز ایران و عراق نسبت به زلزله سال 1382 در شهر بم حدود یک سوم بود، لذا خرابی و خسارات بسیار کمتر از زلزله بم بوده است.

**نبود یک سامانه اطلاعاتی سریع از آثار زلزله

این دانشیار پژوهشگاه زلزله‌شناسی، نبود یک سامانه ارزیابی سریع از بروز زلزله و میزان خسارت در کشور بدون نیاز به برداشت های میدانی را یکی از نواقص بزرگ در حیطه لرزه نگاری کشور دانست و گفت: این نقص می تواند در سایر زلزله های احتمالی تکرار شود و در گذشته نیز چنین اتفاقاتی افتاده است، لذا برای شناسایی این که کدام مناطق آسیب دیده است و میزان خسارات وارده، زمان های طلایی از بین می رود.

دکتر امینی حسینی با بیان این که در حال حاضر برای برخی از شهرهای کشور از جمله تهران اقدامات اولیه ای برای نصب این سامانه انجام شده است، افزود: چند سال پیش از سوی ژاپنی ها یک سامانه ارزیابی بروز خسارت و تلفات و گرفتن دیتا در تهران نصب شد که البته نیازمند تکمیل و به روز رسانی است.

وی با تاکید بر این که کل کشور نیازمند نصب سامانه های پوششی ارزیابی حوادث زلزله است، گفت: البته از نظر علمی این توانمندی در کشور وجود دارد اما متاسفانه به دلایلی از جمله کمبود اعتبارات تاکنون اقدام بایسته انجام نشده است.

**راه های مواصلاتی کشور در برابر وقوع زلزله ایمن نیست

دکتر امینی حسینی با بیان این که بسیاری از راه های مواصلاتی به مناطق زلزله زده ممکن است به دلیل شرایط نامناسب یا ریزش کوه ناشی از زلزله از بین رفته باشند و عملا دسترسی به مناطق زلزله زده را سخت تر کنند، افزود: متاسفانه ممکن است روستاها و مناطقی باشند که هنوز نیروهای امدادی به دلیل عدم توان دسترسی نتوانسته اند برای کمک به آسیب دیدگان ورود کنند.

این دانشیار پژوهشگاه زلزله‌شناسی، ایمن سازی راه ها و پیش بینی و ایجاد چند راه مواصلاتی برای دسترسی به مناطق و همچنین تقویت خطوط هوایی را از جمله اقداماتی دانست که باید در برنامه ریزی مدیریت بحران کشور مورد توجه قرار گیرد.

**مردم نیز آماده مواجهه با زلزله نیستند

اما رئیس پژوهشکده مدیریت خطر پذیری در بحران پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در ادامه یکی از مسائل حاد کشور در شرایط فعلی را آماده نبودن مردم برای بروز زلزله در کشور دانست و گفت: حادثه اخیر، طرح انواع شایعات و نحوه برخورد منطقه با این حادثه نشان داد که هنوز آمادگی عمومی کافی برای مواجهه صحیح با بحران های طبیعی به ویژه زلزله وجود ندارد.

وی با تاکید بر این که در بسیاری از کشورها مردم خود مسئولیت سنگینی را برای مواجهه با زلزله و تبعات آن برعهده می گیرند، بر آموزش و تقویت اطلاع رسانی و ارتقای بیش از پیش فرهنگ مردم برای حرکت گام به گام اصولی و سازمان یافته در کنار نهادهای مسئول به هنگام حوادث غیرمترقبه همچون زلزله تاکید کرد.

به اعتقاد دکتر امینی حسینی، اگر آموزش های لازم در زمینه آواربردای و اقدامات اولیه درمانی آسیب دیدگان ناشی از زلزله ارائه شود، این نوع امدادرسانی در ساعات اولیه و طلایی حادثه به منظور کاهش تلفات و خسارات بسیار اثربخش خواهد بود.

وی با اشاره به این که آموزش مردم در قالب مجموعه ای از طرح ها می تواند پیگیری شود، گفت: مجموعه پژوهشگاه زلزله شناسی به اتفاق سایر دستگاه ها می تواند ضمن برنامه ریزی در سطوح منطقه و محلات ظرفیت های مردمی را برای مدیریت بحران تقویت کند.

**دولت و شهرداری ها به تنهایی نمی توانند به جنگ زلزله بروند

رئیس پژوهشکده مدیریت خطر پذیری در بحران پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در خصوص نقش سازمان های فعال در حوزه زلزله در کشور نیز اظهارکرد: این مشکل مربوط به ایران نیست و نبایستی توقع داشته باشیم در یک زلزله بزرگ که منطقه و جمعیت زیادی را تحت تاثیر قرار می دهد همه کارها را تنها دولت یا شهرداری ها انجام دهند.

دکتر امینی حسینی ادامه داد: حتی در کشورهای پیشرفته همچون ژاپن و آمریکا اگر زلزله اتفاق بیافتد، مردم نقش بسیار تعیین کننده ای در امدادرسانی دارند، البته این نفی کننده وجود نواقص مدیریت بحران در کشور نیست.

وی با تاکید بر ارتقای هرچه بیشتر ظرفیت و زیرساخت های نهاد مسوول مدیریت بحران در آموزش مردم و همچنین تربیت تیم های مردمی برای مواجهه با سوانح غیرمترقبه همچون زلزله گفت: در تمام دنیا هر کسی در این زمینه نقشی را عهده دار می شود؛ به واقع مردم و ارگان ها و سازمان ها هرکدام بایستی مکمل یکدیگر بوده و وظایف خود را به صورت صحیح انجام دهند.

رئیس پژوهشکده مدیریت خطرپذیری و بحران پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی کشور در ادامه با اشاره به نبود سازمان های مردم نهاد در زمینه آموزش مواجهه با زلزله در کشور و توانایی محدود سازمان های موجود گفت: بایستی برای سازمان های مردم نهاد ظرفیت سازی انجام شود و بعد از آنها توقع داشت.

وی تاکید کرد: در کوتاه مدت مردم بایستی تا جایی که می توانند تلاش کنند آمادگی خود را برای مبارزه با بحران زلزله تقویت کنند و در کنار آن دستگاه های اجرایی مانند وزارت کشور و سازمان های شهرداری ها ارتباطات و آموزش های خویش را در ابعاد مختلف سخت افزاری و نرم افزاری توسعه دهند.