شبیه‌سازی‌های جدید نشان می‌دهد پس از برخورد سیارک عظیم به زمین در 65 سال پیش، ذرات منتشر شده به جو، نور خورشید را به مدت 18 ماه مسدود کرد.
این امر موجب اختلال در فتوسنتز گیاهان و رخداد یکی از بدترین انقراض‌های انبوهی شد که زمین تاکنون به خود دیده است.
برخورد یک سیارک عظیم با عرض حداقل 10 کیلومتر، نظریه اصلی درباره عامل انقراض کرتاسه-پالئوژن (K-Pg) است. این نظریه با استفاده از وجود لایه‌های غیرمعمول در سوابق زمین‌شناسی و دهانه آتشفشانیChicxulub در خلیج مکزیک مطرح شده است.
دایناسورها معروف‌ترین قربانیان این برخورد سیارکی بودند و دانشمندان تخمین می‌زنند این رخداد، 93 درصد پستانداران زنده آن زمان و همچنین اکثر گونه‌های دیگر را از بین برد.
ناسا اعلام کرده برخورد یک صخره آسمانی با عرض بیش از یک کیلومتر، یک فاجعه جهانی به بار خواهد آورد و موجب بروز زمین‌لرزه‌ها، سونامی‌ها، فوران‌های آتشفشانی و همچنین توفان‌های خورشیدی گسترده خواهد شد. حتی پس از اتمام این رخدادها، تاثیرات این برخورد سیارکی هزاران سال بعد هم حس خواهد شد.
محققان "مرکز ملی تحقیقات جوی" (NCAR) چگونگی تاثیرگذاری دوده ناشی از آتش‌های گسترده جهانی بر آب‌وهوا را مدل‌بندی کردند. آن‌ها برای خلق شبیه‌سازی‌شان، با آخرین تخمین‌های سطوح دوده موجود در سوابق زمین‌شناسی شروع کردند که حجم آن‌ها 15 میلیارد تن برآورد شده است. محققان سپس آزمایش‌هایی را با مقادیر بیشتر و کمتر از این میزان انجام دادند تا سطح تاثیرات متفاوت آن‌ها بر آب و هوا را بررسی کنند.
نتایج این مطالعه نشان داد بر اثر این برخورد سیارکی و آتش‌سوزی ناشی از آن، دوده در جو فوقانی جمع شده و پوشش ضخیمی را بر فراز سیاره زمین شکل داد که بخش عمده نور خورشید را مسدود کرد. بلافاصله پس از این برخورد، روز تاریک شد و با گذشت زمان، آسمان به تدریج به حالت عادی بازگشت؛ اما این مدت زمان، 18 ماه کامل بود که طی آن، نورخورشید به سطحی بازگشت که به گیاهان اجازه فتوسنتز بدهد.
گیاهانی که آتش‌سوزی آن‌ها را نابود نکرده بود نیز در تاریکی از بین رفتند و از جمله این گیاهان می‌توان به گیاهان دریایی مانند فیتوپلانگتون‌ها اشاره کرد. با نابودی آن‌ها، مابقی حیات دریایی زنده در آن زمان نیز از بین رفتند و این امر منجر به انقراض خزنده‌های دریایی غول‌پیکر شد.
حتی زمانی که محققان شبیه‌سازی‌ها را با میزان 5 میلیارد تن دوده انجام دادند، دریافتند بر اثر این برخورد، فتوسنتز باز هم برای یک سال کامل از بین رفت و موجب آسیب‌های زیادی به زنجیره غذایی شد. این مدل نشان‌می‌دهد در این بازه زمانی 18 ماهه، دما به شدت افت کرد و این که دمای خشکی به 28 درجه سانتیگراد و دمای اقیانوس‌ها به 11 درجه سانتیگراد کاهش یافت.
این شبیه‌سازی در کمال شگفتی نشان می‌دهد زمانی که دوده شروع به از بین رفتن کرد، این فرآیند به سرعت انجام شد و استراتوسفر که مملو از خاکستر بود تا حد زیادی گرم شد، اما با بازگشت این خاکستر به زمین، هوای جو فوقانی خنک شد. سپس بخار آب به شکل یخ فشرده شد و بخش زیادی از دوده را شست و در عرض چند ماه، لایه غباری را پاک کرد.
در حالی که این مدل به تیم علمی در درک تاثیرات برخورد یک سیارک عظیم کمک می‌کند، محققان معتقدند این شبیه‌سازی هنوز کامل نیست؛ با این حال، برای بررسی سناریوهای مشابه امروزی و مطالعه تاثیرات مختلف آب و هوایی بر زمین کارآمد است.
جزئیات این شبیه‌سازی در مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم منتشر شد.
منبع: ایسنا