با غروب آفتاب پنجشنبه، بیستم اسفند 94، سوت آغاز ماراتن مسیه با حضور رصدگرانی از سراسر ایران زیر آسمان پرستاره کاروانسرای دیرگچین نواخته میشود. این کاروانسرا حدود یک دهه پیش در بخشهایی - بویژه در سقف و حجرهها - مرمت شد، اما بعدها ادامه روند مرمت آن متوقف ماند. دیر گچین اکنون با همت موسسه آموزش و تحقیقات جهانگردی طبیعت و همکاری ماهنامه نجوم و اداره میراث فرهنگی استان قم قرار است برای برگزاری ماراتن مسیه امسال آماده شود.
این کاروانسرا در 70 کیلومتری جنوب تهران واقع شده است. حد قدر آسمان دیرگچین در سرسو و بخشهای جنوب و شرق به 5/5 میرسد. گنبد نوری تهران و ورامین نیز در بخش شمالی دیده میشود.
نمایی از رقابت رصدگران در جریان ماراتن مسیه 92 در کمپ متینآباد / عکس: امین جمشیدی
ماراتن مسیه رقابت رصدی میان منجمان آماتور است که از سال 1380 در اسفند یا فروردین هر سال بطور پیوسته برگزار میشود. در این رقابت، منجمان آماتور با تلسکوپ و دوربینهای دوچشمی متعلق به خود از شامگاه تا بامداد در کنار دهها رصدگر از سراسر کشور به رصد 110 جرم غیر ستارهای در فهرست شارل مسیه میپردازند. این اجرام عمدتا شامل کهکشانها، سحابیها، خوشههای ستارهای باز و کروی هستند. منجمان در طول شب تا هر تعداد از اجرام مسیه که بتوانند رصد و صبح از میان خود برندگان رقابت را بر اساس تعداد جرم رصد شده و حضور موثر در فعالیت گروه رصدگران مشخص میکنند. در طول روند برگزاری رقابت ناظرانی که عمدتا از مدرسان نجوم و برندگان دورههای پیشین ماراتن مسیه بودهاند بر کیفیت کار رصدگران نظارت و آنها در موارد لازم راهنمایی میکنند.
در سالهای اخیر بخش آموزشی نیز در کنار بخش رقابت ماراتن مسیه افزوده شده است. این بخش ویژه افرادی است که ابزار رصدی ندارند، یا تجربه خاصی در زمینه رصد اجرام اعماق آسمان ندارند، اما مایلند از فرصت حضور در ماراتن مسیه برای یادگرفتن صورتهای فلکی، رصد اجرام اعماق آسمان و کار با ابزارهای رصدی بهرهمند شوند.
همچنین علاقهمندان به عکاسی نجومی میتوانند در بخش عکاسی ماراتن مسیه شرکت کنند. این بخش در دو رده عکاسی نمای باز و عکاسی ژرف اجرام مسیه برگزار میشود.
ماراتن مسیه سحرگاه جمعه بیست و یکم اسفند پایان خواهد یافت و ساعتی بعد از استراحت و صرف صبحانه برندگان آن معرفی خواهند شد.
ثبت نام
در ماراتن مسیه 94 که ثبتنام آن از هشتم اسفند به مدت 10 روز شروع میشود و تا 18 اسفند ادامه دارد، شرکتکنندگان این امکان را خواهند داشت که برای ایاب و ذهاب از اتوبوسهای درنظر گرفته شده استفاده کنند یا با خودرو شخصی همراه با کاروان اتوبوسهای ماراتن مسیه تا دیرگچین سفر کنند.
جزییات بیشتر پیرامون هزینه و نحوه ثبت نام در خبرهای بعدی اعلام خواهد شد.
عکس دسته جمعی شرکتکنندگان در ماراتن مسیه 92 / عکس: علی متینفر
درباره دیرگچین
کاروانسرای دیر گچین را مادر کاروانسراهای ایران لقب دادهاند. کاروانسرایی که از نظر قدمت و وسعت با هیچ یک از کاروانسراهای معروف دیگر در میان اهالی نجوم نظیر قصر بهرام، مرنجاب، دهنمک، پاسنگان و زینالدین قابل مقایسه نیست. وسعت محوطه کاروانسراى دیر گچین به ۱۲ هزار متر مربع مىرسد که بناى کاروانسرا با وسعتى حدود ۸ هزار متر مربع در میان آن احداث شده است. پایههاى این کاروانسرا متعلق به یک آتشکده در دوران ساسانى بوده که در زمان صفویه از قلعه به کاروانسرا تغییر کاربرى یافته است. وجود کلیه مایحتاج کاروانیان مانند مسجد، آسیاب، حیاط خلوت، شاهنشین، حمام و توالت عمومی در داخل کاروانسرا از مهمترین ویژگیهای دیرگچین است. بنای اصلی آن دارای پلان مربع بوده که در چهار گوشه دارای چهار طاقنماست و ورودی آن مستطیل شکل و گنبدی بر بالای آن قرار دارد.
این کاروانسرا دارای ۶ برج است که ۴ برج در گوشهها و ۲ برج نیمه مدور در طرفین ورودی قرار دارد. همچنین داراى ۴۳ حجره، ایوان شاه نشین، حیاط خلوت و ۸ شترخانه، داراى منظر شاهى و ۲ مغازه براى نگهدارى کالا، حمام و مسجد است. کاروانسراى دیر گچین در جنوب ری ، بین راه شرق به غرب کاروانیان واقع شده بود، که به نامهاى قصرالجعین، قصر گچ، دیر گچین، قلعه دیر، دژ کردشیر معروف بوده است.
ماراتن مسیه در سالهای گذشته در کاروانسرای قصر بهرام، کاروانسرای خرانق، رصدگاه سه قلعه و کمپ متینآباد برگزار شده است.
سر در ورودی کاروانسرای دیرکچین / عکس: پیمان نوروزی