شرکت فضایی اسپیس‌ایکس نخستین سری ماهواره‌های خود را که قرار است در مجموع یک شبکه بزرگ ارایه اینترنت پرسرعت را پدید آوردند به فضا فرستاد.
در ساعات پایانی روز پنجشنبه (۲۳ مه) یک موشک فالکن ۹ از پایگاه فضایی کیپ کاناورال فلوریدا به سوی مدار زمین پرتاب شد که حاوی ۶۰ ماهواره کوچک بود.
این ماهواره‌ها که هرکدام چند صد کیلوگرم بیشتر وزن ندارند قرار است با قرار گرفتن در مداری نسبتا نزدیک به زمین شبکه‌ای شامل ۱۲ هزار ماهواره را به وجود بیاورند که به کمک آنها شرکت اسپیس‌ایکس قادر خواهد بود اینترنت پرسرعت برای کاربران روی زمین فراهم کند.
ایلان ماسک، بنیان‌گذار و مدیرعامل این شرکت آمریکایی چند روز پیش ویژگی‌های بلندپروازانه این طرح را که "استارلینک" نامیده شده تشریح کرد.
اسپیس‌ایکس یکی از معدود شرکت‌های تجاری جهان است که اجازه نصب یک ابرشبکه اینترنتی در فضا را اخذ کرده است.
شرکت دیگری که از ماه فوریه طرح مشابهی را آغاز کرده "وان وب" نام دارد که یک کمپانی بریتانیایی است و با ۶ فضاپیما در حال نصب ماهواره‌ها و شکل دهی شبکه خود در مدار زمین است.
آمازون هم برای ورود به این بازار جدید فناوری ارتباطات طرح مشابهی راه اندازی کرده که "پروژه کیوپر ۳۲۰۰ آنلاین" نام گرفته است.
ایده کانونی این پروژه‌ها این است که با نصب ماهواره‌ها در مدارهایی که تنها چند صد کیلومتر با زمین فاصله دارند داده‌ها با حداقل تاخیر در شبکه ارتباط اینترنتی ردو بدل خواهند شد.
بنابر اطلاعیه شرکت اسپیس ایکس، راکت فالکن ۹ پرتاب شده تنها یک ساعت بعد از جدا شدن از زمین توانست ماموریت خود برای استقرار ماهواره‌های استارلینک را با موفقیت به پایان برساند.
از پروژه استارلینک چه می‌دانیم؟
شرکت اسپیس‌ایکس تا این لحظه بیشتر جزئیات پروژه چند میلیارد دلاری خود برای ایجاد یک شبکه پرسرعت اینترنت در فضا مخفی نگه داشته است. موضوعی که با توجه به اشتیاق سرمایه‌گذاری‌ها در این زمینه دور از انتظار نیست.
این شرکت نمونه‌های اولیه از فناوری تولید خود را که تن‌تن الف و تن‌تن ب نامیده شده بودند را در فوریه سال گذشته به نمایش گذاشت اما فضاپیمایی که شب گذشته با فالکن ۹ به مدار زمین فرستاده شد خیلی با این دو نمونه تفاوت داشت.
آن طور که ایلان ماسک، مدیرعامل اسپیس ایکس هفته پیش تشریح کرد ماهواره‌های جدید هر کدام حدود ۲۲۷ کیلوگرم وزن دارند و علاوه بر یک تیغه بلند شامل سلول‌های خورشیدی، آنتن‌های متعددی دارند که توانایی‌های بالایی دارد.
این ماهواره‌های کوچک همچنین به موتور‌های محرک الکتریکی مجهزند که می‌تواند با شارژ الکتریکی اتم‌های کریپتون را پرتاب کند.
برای شروع عملیات ماهواره‌های استارلینک به موتور محرکه‌ای نیاز دارند که آنها را از لحظه نصب در فضا به مدار مورد نظر که حدود ۴۵۰-۵۵۰ کیلومتر از زمین فاصله دارد برساند.
این موتور محرکه همچنین قادر خواهد بود که استارلینک را در موقعیت دقیق محاسبه شده در آسمان نگه دارد و این ماهواره را پس از آنکه عمر کاری او به پایان رسید به سوی زمین هدایت کند.
ایلان ماسک گفته استارلینک‌های به مدار ارسال شده از یک طراحی تکراری سود می‌برند اما دستگاه‌های بعدی که قرار است پرتاب شوند از ویژگی‌های بیشتری برخوردار خواهند بود و برای مثال توانایی اتصال میان ماهواره‌ای خواهند داشت.
آقای ماسک گفته: "این یکی از سخت‌ترین پروژه‌های مهندسی است که تاکنون به سرانجام رسیدن آن را دیده‌ام". او تاکید کرده که با وجود همه محاسبات ممکن است در مراحل اولیه خطاهایی پیش بیاید.
آیا برای این همه ماهواره در فضا جا هست؟
با شروع پروژه‌هایی نظیر استارلینک یا وان‌وب که بنا دارند در چند سال آینده چند هزار ماهواره را در مدار زمین قرار دهند، بسیاری نگران ترافیک و تجمع ماهواره در مدار زمین شده‌اند.
برای بهتر ترسیم کردن این نگرانی کافی است بدانیم که بنابر گزارش موسسه یونیون، هم اکنون حدود ۲۰۰۰ ماهواره به دور زمین می‌چرخند.
این در حالی است که اگر فقط پروژه استارلینک شرکت اسپیس‌ایکس را در نظر بگیریم این تعداد در چند سال آینده دست کم ۷ برابر خواهد شد چرا که استارلینک بنا دارد ۱۲۰۰۰ ماهواره به فضا بفرستد.
یک نگرانی بزرگ این است که تجمع ماهواره‌ها در مدار زمین احتمال سانحه و برخورد این اجسام در مدار زمین را افزایش دهد. سوانحی که معلوم نیست ابعاد تخریبی آنها چه خواهد بود.
اسپیس ایکس می‌گوید بنا دارد نقش مسئولانه‌ای در این زمینه ایفا کند و ماهواره‌های این شرکت را مجهز به تجهیزاتی کند که به طور خودکار اجرام و نخاله‌ها را تشخیص و از برخورد با آنها پرهیز کنند.
این شرکت همچنین می‌گوید ماهواره‌های خود را از موادی تهیه کرده که به هنگام فرسوده شدن و حرکت به سمت زمین ۹۵ درصد جرم آنها در فضا ذوب خواهد شد و به این ترتیب از نظر ایمنی استاندارهای بالایی خواهد داشت.
راکت فالکن ۹ که روز پنجشنبه پرتاب شد تنها ۶۰ دستگاه از ماهواره‌های استارلینک را به فضا برد و به همین علت تا هنگامی که همه ۱۲۰۰۰ ماهواره نصب و به هم وصل شوند زمان زیادی مانده است.
ایلان ماسک گفته هنوز ۶ پرتاب دیگر باید انجام شود تا یک شبکه کوچک اینترنتی ایجاد شود و پس از آن هم ده‌ها پرتاب دیگر نیاز است تا این شبکه به تکمیل مراحل اولیه و میانی برسد.
آقای ماسک گفته امیدوار است که با تکمیل استارلینک و آغاز سودآوری مالی آن شرکت اسپیس‌ایکس منابع پولی لازم برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بلندپروازانه او را به دست آورد؛ پروژه‌هایی نظیر ساخت یک شهرک خودکفا در مریخ و تاسیساتی در ماه.