اخترشناسان مدتهاست که ابرهای کیهانی برافروختهی گاز و غباری که به نامهای انجیسی ۶۳۳۴ و انجیسی ۶۳۵۷ شناخته میشوند را بررسی میکنند. عکس بسیار بزرگی که اینجا میبینید دستاورد تازهترینِ این پژوهشهاست که به کمک تلسکوپ پیمایشی ویالتی (VST) در رصدخانهی جنوبی اروپاگرفته شده.
این تصویر با اندازهی نزدیک به ۲ میلیارد پیکسل (۴۹۵۱۱ در ۳۹۱۳۶ پیکسل)، یکی از بزرگترین عکسهاییست که تاکنون توسط رصدخانهی جنوبی اروپا (اسو، ESO) منتشر شده. این ابرها به دلیل پیکرههای فریبنده و چشمنوازشان به نامهایی آشنا و به یادماندنی شناخته شدهاند: به ترتیب، سحابی پنجهی گربه و سحابی شاهمیگو. در این پیوند میتوانید بخشهای گوناگون این تصویر را بزرگنمایی (زوم) کنید.
انجیسی ۶۳۳۴ (پنجهی گربه) حدود ۵۵۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد ولی انجیسی ۶۳۵۷ (شاهمیگو) بسیار دورتر از آنست و فاصلهاش از زمین به ۸۰۰۰ سال نوری میرسد. هر دو در صورت فلکی کژدم (عقرب) جای دارند، نزدیک نوک نیش زهرآلود آن.
نخستین بار دانشمند بریتانیایی، جان هرشل این دو جرم را در دو شب پشت سر هم در ژوئن ۱۸۳۷ و در سفر پژوهشی سه سالهای که با هدف بررسی آسمان نیمکرهی جنوبی به دماغهی امید نیک در آفریقای جنوبی انجام داده بود شناسایی کرد. تلسکوپی که در آن هنگام در دسترس هرشل بود توان محدودی داشت و از همین رو وی توانست در عمل، تنها نوک پنجههای سحابی پنجه گربه که از دیگر جاهای آن درخشانتر بود را بببیند. دهههای بسیاری گذشت تا پیکرهی واقعی این دو سحابی در عکسها پدیدار شد- که به گزینش این نامها برای آنها انجامید.
سه پنجهی این گربه که در تلسکوپهای امروزی دیده میشوند، و همچنین مناطقی به شکل چنگال که در همسایگی آن، در سحابی شاهمیگو دیده میشود در حقیقت ابرهایی از گاز -بیش از همه، هیدروژن- هستند که از تابش ستارگان نوزاد برافروخته شدهاند. این ستارگان داغ که جرمشان به ۱۰ برابر جرم خورشید میرسد، پرتوهای پرانرژی فرابنفشی میگسیلند که با تابیدن بر اتمهای هیدروژنِ درون ابرهای زایندهشان، آنها را یونیده میسازد (به اصطلاح، مییوند). از آنجایی که بیشتر این ابرهای گسترده را هیدروژن ساخته، برافروخته شدن اتمهای هیدروژن (و اتمهای دیگر) باعث برافروختگی سرتاسری ابر شده و آنها را به گسیلش واداشته؛ بنابراین هر دوی اینها سحابیهای گسیلشی هستند.
این تصویر تازهی تلسکوپ ویالتی با بهره از توانایی دوربین ۲۶۸ مگاپیکسلی گستردهمیدانِ اومگاکم (OmegaCAM) رگههای پرپیچ و تابی از غبار مات و کدر را در هر دو سحابی آشکار کرده.
اومگاکم که جانشین دوربین پرارزش میدان گستردهی رصدخانه جنوبی اروپا (WFI) است، اکنون بر تلسکوپ ۲.۲ متری MPG/ESO در لاسیای شیلی سوار است. WFI در سال ۲۰۱۰ برای تصویربرداری از سحابی پنجهی گربه به کار برده شده بود. آن عکس هم در نور دیدنی (مریی) گرفته شد ولی با فیلتری که درخشش اتمهای هیدروژن را بهتر نمایان میکرد. همچنین، تلسکوپ بسیار بزرگ نمای ژرفی هم از سحابی شاهمیگو گرفته بود که بسیاری از ستارگان داغ و درخشانی که بر رنگ و روی این جرم تاثیر داشتهاند را در خود ثبت کرده.
با وجود توانمندی بسیار بالای دستگاههایی که برای دیدن پدیدههایی مانند این سحابیها به کار میروند، غباری که درونشان است به اندازهی چگال است که بخش بزرگی از محتوای آنها را از چشم ما پنهان کرده. سحابی پنجهی گربه یکی از کُنشیترین (فعالترین) پرورشگاههای ستارهای در آسمان است و هزاران ستارهی جوان و داغی که نورشان نمیتواند به چشم ما برسد [به دلیل غبارها] را در خود پرورش میدهد. هرچند در طول موجهای فروسرخ، تلسکوپهایی مانند "ویستا" در رصدخانهی جنوبی اروپا می توانند با کنار زدن غبار، ژرفای درون آنها را مشاهده کرده و کُنشهای ستارهزایی درونشان را آشکار کنند.
مشاهدهی سحابیها در طول موجهای (رنگهای) گوناگونِ نور به بشر امکان میدهد پیکرههای آنها را به شکلهای گوناگونی ببینند. برای نمونه، اگر سحابی شاهمیگو را در طول موجهای بلندترِ فروسرخ ببینیم، بخشی از آن مانند یک کبوتر دیده میشود، و بخشی دیگر مانند یک جمجمه؛ همین باعث شده این سحابی به نام "سحابی جنگ و صلح" نشز شناخته شود.منبع http://www.1star7sky.com/