«ناسا نقشه آب و هوایی یک ابرزمین را تهیه کرد»

«ناسا نقشه آب و هوایی یک ابرزمین را تهیه کرد»


1395/01/13
 
سارا فرهادیان

برایس اولیویه دموری از دانشگاه کمبریج انگلستان و نویسنده ی این گزارش تازه که در شماره ی ۳۰ مارس نشریه ی نیچر منتشر شد می گوید: «چیزی که ما از این سیاره ی فراخورشیدی می بینیم پیوسته تغییر می کند. تازه ترین یافته ها به ما می گویند که این سیاره شب هایی داغ و روزهایی بسیار داغ تر دارد. این نشان می دهد که این سیاره به گونه ی ناکارآمدی گرما را به دور سیاره جابجا می کند. به گمان ما توضیح این می تواند وجود جو، تنها در سمت روز سیاره باشد، و یا شاید هم به دلیل وجود جریان های گدازه روی سطح سیاره.»

 ابرزمین برشته ی "۵۵ خرچنگ-ئی" به نسبت سیاره ی نزدیکیست و تنها ۴۰ سال نوری از زمین فاصله دارد. مدار این سیاره بسیار به ستاره اش نزدیک است و تنها در ۱۸ ساعت یک دور مدارش را کامل می کند. به دلیل نزدیکی به ستاره، با آن درگیر قفل گرانشی شده، درست مانند کره ی ماه با زمین. این بدان معنیست که یک سمت ۵۵ خرچنگ-ئی که به نام سمت روز می شناسیم، همواره رو به ستاره است و در گرمای سوزان آن می پزد، ولی سمت شبش در تاریکی مانده و بسیار خنک تر است.

دموری می گوید: «اسپیتزر گام های ۵۵ خرچنگ-ئی را دیده که همانند گام های ماه از دید زمینند. ما توانستیم گام های چارک (تربیع) نخست، چارک پایانی، و گام های کامل این فراسیاره ی کوچک را ببینیم. این مشاهدات به ما کمک کردند تا نخستین نقشه ی آن را پدید آوریم. نقشه ای که به ما می گفت کدام مناطق این سیاره داغ است.»

اسپیتزر به مدت ۸۰ ساعت با چشم فروسرخ خود به این سیاره خیره شد و کامل شدن چندین باره ی دور مداری آن را نگاه کرد. این داده ها به دانشمندان کمک کرد تا از دگرگونی های دمایی در سرتاسر سیاره نقشه بردارند. آن ها با شگفتی به یک تفاوت دمای ۱۳۰۰ کلوین (۲۳۴۰ فارنهایت) از یک سمت سیاره تا سمت دیگر پی بردند. دمای داغ ترین سمت آن حدود ۲۷۰۰ کلوین بود و دمای خنک ترین سمت، ۱۴۰۰ کلوین.

واقعیتی که اسپیتزر بدان پی برد این بود که خنک تر بودنِ چشمگیرِ سمت شب نسبت به سمت روز سیاره به این دلیل است که گرما به خوبی در سرتاسر سیاره پخش نمی شود. داده ها بر خلاف این نظریه ی پیشین بودند که یک جو چگال و بادها دارند گرما را به گرد سیاره جابجا می کنند. در عوض، یافته های اسپیتزر به سیاره ای بدون یک جو چگال، احتمالا یک دنیای گدازه که گدازه هایش در سمت شب سفت می شوند و نمی توانند گرما را جابجا کنند اشاره دارد.

مایکل گیلن از دانشگاه لیژ بلژیک می گوید: «به نظر ما سمت روز می تواند رودهایی از گدازه و دریاچه هایی از تفتال (ماگمای) داغ داشته باشد، ولی سمت شب جریان های گدازه را سفت و سخت می کند، مانند چیزی که در هاوایی دیده می شود.»

داده های اسپیتزر همچنین نشان دادند که داغ ترین کانون ها روی این سیاره کمی از جایی که انتظار می رفت باشند جابجا شده اند: نقاطی درست زیر ستاره ی سوزان. این جابجایی یا به دلیل چند درجه بازچرخش دمایی است که به سمت روز محدود شده، یا نشانگر ساختارهای سطحی با دماهایی بی‌اندازه بالا است، مانند جریان های گدازه.»

 مشاهدات دیگر، از جمله رصدهایی که در آینده با کمک تلسکوپ جیمز وب ناسا انجام خواهد شد، به تایید سرشت راستین ۵۵ خرچنگ-ئی کمک خواهد کرد.

مشاهدات تازه ی اسپیتزر از ۵۵ خرچنگ-ئی به لطف افزایش حسمندی این تلسکوپ نسبت به فراسیاره ها، دقیق تر از پیش بوده اند. در چند سال گذشته، دانشمندان و مهندسان به راه های تازه ای برای بالا بردن توان اسپیتزر در اندازه گیری تغییرات درخشش سامانه های فراسیاره ای دست یافته اند. یکی از این شیوه ها شامل منش‌نمایی دقیق آشکارسازهای اسپیتزر، به ویژه سنجش "نقطه ی شیرین" (یک تک پیکسل در آشکارساز) است که برای بررسی های بهینه ی فراسیاره ها تعیین شده.

جسیکا کریک از مرکز دانش فضایی اسپیتزر ناسا در بنیاد فناوری کالیفرنیا در پاسادنا می گوید: «ما در تلاشیم با شناخت ویژگی های این ابزار -و بهره گیری از ترفندهای نوینِ واسنجیِ منطقه ی کوچکِ درون یک تک پیکسل- بر هر ذره از دانشی که می توانیم از آشکارسازی که برای این گونه رصد بسیار دقیق طراحی نشده بیرون بکشیم بیافزاییم.»



مشخصات
نام
ایمیل یا شماره تماس
کد امنیتی
هنوز هیچ پیامی ارسال نشده است.



Top